Slim watergebruik in de tuin

Wist u dat we in de tuin gemiddeld ongeveer 1.100 liter gezuiverd drinkwater per jaar gebruiken om de planten te besproeien? Dat is zonde, want er komt regelmatig regen uit de lucht dat we direct kunnen gebruiken in de tuin. Dit kostbare water kunnen we ook bewaren voor als het een tijd droog is. Aan de andere kant kan teveel regenwater juist ook zorgen voor overlast in de tuin en het riool. Denk aan straten, huizen en kelders die onderlopen. Het is dan belangrijk dat het water ook weer snel afgevoerd wordt. Door slimmer om te gaan met water in de tuin, besparen we samen veel drinkwater én voorkomen we wateroverlast. We bespreken op deze pagina een heleboel mogelijkheden, die we verdelen in 3 delen:

1. Hemelwater afkoppelen;

2. Ruimte voor water maken;

3. Aanleggen van een groen, groen-blauw of bruin dak.

1. Hemelwater afkoppelen

Hemelwater ‘afkoppelen’ betekent dat de regen apart wordt afgevoerd in plaats van dat het water direct naar het riool stroomt. Na een flinke hoosbui komt er dan minder water in het riool. Dit verkleint de kans dat het riool overstroomt en overlast geeft. Ook is het zonde als het vrij schone regenwater naar de waterzuivering gaat. Dit kost onnodig veel geld en energie. Bovendien kunt u het opgevangen water later weer gebruiken op eigen terrein. Vang het water bijvoorbeeld op met een regenton, regenwaterschutting, watertank of afvoergoot.

Regenton 

Water opvangen met een regenton is een populaire manier. Als het regent stroomt het water van het dak via de regenpijp zo de ton in. In droge tijden gebruikt u dit water om planten, bloemen of uw grasveld water te geven. Als de ton vol raakt, zorgt een extra afvoersysteem ervoor dat het teveel aan water weg kan lopen zonder dat de ton overloopt. Het installeren van een regenton is makkelijk en kunt u meestal zelf doen. 

Regenwaterschutting

Heeft u geen plek voor een regenton? Denk dan eens aan een regenwaterschutting. Dit is een schutting die u opbouwt uit losse delen. Zo past er veel water in. U koppelt de schutting aan de regenpijp, zodat regenwater vanzelf de schutting inloopt. Ook op deze schutting kunt u een overloopsysteem en een kraantje aansluiten. Het opgevangen water kunt u weer gebruiken in de tuin als het lange tijd droog is.

Watertank of waterzak

Wilt u echt een grote watervoorraad aanleggen én veel drinkwater besparen? Kies dan voor een (ondergrondse) watertank in de buitenruimte of een waterzak in bijvoorbeeld de kruipruimte. Met een extra filter komt er geen vuil in de tank, zoals bladeren, takjes en slib. En omdat regenwater geen kalk bevat is het na filtering heel goed te gebruiken voor huishoudelijke zaken. Denk aan het wassen van de auto en de ramen, het doorspoelen van het toilet of zelfs om kleding te wassen in de wasmachine. Laat een watertank altijd aanleggen door een vakman.

Afvoergoot

Wilt u een mooi onderdeel met stromend water in uw tuin? Maak dan een afvoergoot vanaf de regenpijp naar een lager gelegen gedeelte. Dit kan bijvoorbeeld een regenwatervijver of een wadi zijn. Met oude dakpannen en wat klinkers legt u eenvoudig een afvoergoot aan. Het water blijft in de tuin en kan daar gebruikt worden voor de planten. Ook kan het voor kinderen een leuke speelplek zijn. 

2. Ruimte voor water maken

Als u regenwater niet direct kunt opvangen, kunt u het misschien wel meer ruimte geven. Dan kan het water langzaam wegzakken in de bodem en dat is goed voor de grondwaterstand. Uw tuin blijft dan mooi groen als het lange tijd warm en droog is. Het wegzakken van het water in de bodem heet ook wel infiltreren. Regenwater kan het beste infiltreren als er geen tegels zijn en het regenwater bijvoorbeeld direct in een regenwatervijver of wadi kan lopen. Als u toch een stukje terras wilt, dan zijn waterdoorlatende bestrating, infiltratiekratten of een grindkoffer andere mogelijkheden voor infiltratie.

Regenwatervijver

Een regenwatervijver is eigenlijk een natuurlijke vijver waarin regenwater wordt opgevangen. Omdat de waterhoogte steeds wisselt, moet de vijver minimaal 0,7 meter diep zijn. Zo overleven vissen en andere waterdieren het bij een lagere waterstand of als het vriest. Bepaalde soorten vissen zijn heel geschikt voor een regenwatervijver. Deze vissen houden de planten schoon en eten muggenlarven. Oeverplanten zijn ideaal langs de zijkant, want zij kunnen tegen water én droogte. Daarnaast zuiveren oeverplanten het water. Op hete dagen geven de vijver en de plantjes verkoeling in uw tuin. Bovendien is het een fijne plek voor verschillende dieren. Goed voor de biodiversiteit dus. Lees meer over biodiversiteit. Of lees hier hoe u een regenwatervijver aanlegt. 

Wadi

Een wadi lijkt erg veel op een regenwatervijver maar is minder diep en makkelijker aan te leggen. Het woord wadi staat voor waterafvoer door infiltratie. Het is eigenlijk gewoon een stuk grond dat lager ligt dan de rest van de tuin en het huis. Bij flinke regen wordt het regenwater hier tijdelijk opgevangen. Daarna zakt het langzaam in de bodem en valt de wadi weer droog. Een wadi kan begroeid zijn met planten, maar kan ook een stuk tuin zijn met gras of grind. Als het maar water doorlaat. Een wadi zorgt ervoor dat regenwater op andere plekken in de tuin niet voor overlast zorgt. 

Waterdoorlatende bestrating

De meeste tuinen hebben ook een stukje terras en misschien een paadje. Waterdoorlatende bestrating bedekt wel de bodem, maar laat regenwater door. Wilt u geen wateroverlast en bijdragen aan een beter klimaat? Dan is zo'n vorm van 'halfverharding' een slimme keus. Denk aan boomschors, houtsnippers of cacaodoppen, de meest milieuvriendelijke materialen. Maar schelpen, gravel, split of grind kunnen ook. Hoewel grind wel al zeldzamer wordt en de winning ervan het landschap aantast. Op een parkeerplaats op oprit geven grasbetontegels voldoende stevigheid.

Infiltratiekratten

Infiltratiekratten zitten onder uw grasveld of zelfs onder uw terras. Hierdoor ziet u er niets van. Om de kratten zit een speciaal doek, dat zand en aarde tegenhoudt, maar water doorlaat. U kunt een regenton of regenpijp aan dit systeem laten koppelen. Doordat de kratten makkelijk aan elkaar vastgemaakt kunnen worden, ontstaat er een grote opvangbak voor regenwater in uw tuin. Na een regenbui loopt het water langzaam uit de kratten uw tuin in. Infiltratiekratten helpen niet mee voor een betere biodiversiteit, maar zorgen wel voor minder druk op het riool.

Grindkoffer

Wat ongeveer hetzelfde werkt als infiltratiekratten is een grindkoffer. Deze grote kuil, gevuld met grind, wordt alleen niet afgedekt. Tegen de wanden van de kuil zit ook hier weer een filterdoek, om zand en aarde tegen te houden. De open ruimtes tussen het grind moeten namelijk vrij blijven om water op te vangen. Een goede plek voor een grindkoffer is onder een afgezaagde regenpijp, zodat regenwater direct tussen het grind kan stromen. Daarna zakt het water langzaam weg in de grond rondom de kuil. Een grindkoffer is wel goed voor de biodiversiteit, omdat het ook een schuilplaats is voor insecten en andere kleine beestjes. En die kleine beestjes trekken weer vogels aan. 

3. Aanleggen van een groen, groen-blauw of bruin dak

Als laatste optie van slim watergebruik bespreken we het aanleggen van een groen dak, een groen-blauw dak of een bruin dak. Want begroeide daken hebben veel voordelen. Ze vangen onder andere een hoop regenwater op, werken verkoelend voor de omgeving, zien er mooi uit en zijn goed voor de biodiversiteit. Zo krijgt een uitbouw, schuur of overkapping een nuttige extra functie.

Wat is een groen dak?

Een groen dak is het meest bekend. Dat is een dak bedekt met planten. De plantjes kunnen water vasthouden.

Wat is een groen-blauw dak?

Een groen-blauw dak kan meer regenwater opvangen dan een groendak. Onder de laag plantjes ligt namelijk een krattensysteem waarin regenwater wordt opgeslagen. Met slimme sensoren en kleppen worden het waterpeil én de weersvoorspelling in de gaten gehouden. Zo wordt er nooit teveel of te weinig water vastgehouden op het dak.

Wat is een bruin dak?

Een bruin dak is een dak met een laag grond erop. Deze grond komt van een terrein in de buurt dat leeg stond, maar waar bijvoorbeeld gebouwd gaat worden. De bovenste laag van de bouwgrond, die al vol zit met leven, wordt er afgehaald en op daken gelegd. De natuur zorgt er uiteindelijk zelf voor dat er planten gaan groeien uit de directe omgeving. Een bruin dak is dus heel goed voor de lokale biodiversiteit.

Tip! Overleg altijd met een specialist bij de aanleg van een groen dak, groen-blauw dak of bruin dak. Niet elk dak is namelijk geschikt. Lees hier meer over groene daken.

Aan de slag

Wilt u aan de slag wilt met het aanleggen van een groen dak, maar zoekt u hiervoor een vakman? Neem dan een kijkje op onze vakspecialisten pagina. Ook kunt u kijken op de website van Stichting Groenkeur voor een gecertificeerde specialist.